Μήλιοι:
Ναι, το ξέρουμε, είναι δύσκολο να αγωνιζόμαστε συγχρόνως εναντίον σας και εναντίον της τύχης, εφόσον η τύχη δεν είναι ίση και για τους δυο μας. Αλλά με τη βοήθεια των θεών πιστεύουμε ότι δεν θα είμαστε πιο άτυχοι από σας, γιατί εμείς αγωνιζόμαστε δίκαιοι εναντίον αδίκων. Κι αν είμαστε πιο αδύναμοι από σας, υπολογίστε και τη δύναμη των Σπαρτιατών που θα προστεθεί. Γιατί αυτοί θα έρθουν οπωσδήποτε σε βοήθειά μας, αν όχι γι άλλο λόγο, τουλάχιστον λόγω φυλετικής συγγένειας και από φιλότιμο, αφού είμαστε άποικοί τους. Επομένως το θάρρος που επιδεικνύουμε δεν είναι παράλογο.
Αθηναίοι:
Ούτε κι εμείς θα στερηθούμε την εύνοια των θεών. Δεν κάνουμε τίποτα που να είναι αντίθετο προς την ευσέβεια απέναντι στο θείο ή αντίθετο στην ανθρώπινη επιθυμία για τις ανθρώπινες σχέσεις. Σύμφωνα με την κρατούσα αντίληψη, οι θεοί και οι άνθρωποι άρχουν κατά φυσική ορμή εκεί που είναι ανώτεροι. Αυτό το φυσικό νόμο ακολουθούμε κι εμείς. Δεν τον έχουμε θέσει εμείς ούτε και είμαστε οι πρώτοι που τον χρησιμοποιούμε. Υπήρχε, τον παραλάβαμε και μετά από μας θα υπάρχει αιώνια. Το ίδιο θα κάνατε κι εσείς στη θέση μας, το ίδιο θα κάνουν όλοι όσοι φτάσουν στο σημείο της δικής μας δύναμης. Άρα, όσον αφορά στους θεούς, δεν έχουμε κανένα λόγο να φοβόμαστε ότι θα είμαστε πιο άτυχοι από σας. Όσο για τους Σπαρτιάτες που πιστεύετε ότι θα σας βοηθήσουν, είστε πολύ αφελείς. Αυτοί φέρονται τίμια στις δικές τους υποθέσεις μέσα στη χώρα τους. Όταν όμως έχουν να κάνουν με τους άλλους, τότε τίμια είναι γι αυτούς τα ευχάριστα και δίκαια όσα τους συμφέρουν. Άρα δεν σας ωφελεί η παράλογη ελπίδα ότι θα σας βοηθήσουν.
Θουκυδίδη, Ε 84-116
Το πεδίο στο οποίο οι ΗΠΑ και ο Βρετανός αναπληρωτής τους είναι αναμενόμενο ότι θα νικήσουν, είναι το πεδίο της βίας. Θέλουν να δείξουν ότι η βία είναι ο τρόπος διακυβέρνησης του κόσμου.
Νόαμ Τσόμσκι, Η Νέα Παγκόσμια Τάξη, μετάφρ. Νίκος Β. Αλεξίου, Εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα 1999, σελ. 52
Έχοντας στο μυαλό μας τον πασίγνωστο διάλογο Μηλίων-Αθηναίων και βλέποντας τη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα των διεθνών σχέσεων είναι εύκολος ο συσχετισμός: η νέα τάξη πραγμάτων δεν είναι νέα, είναι απλά "άλλη" μια τάξη πραγμάτων πλάι στις πολλές της ανθρώπινης ιστορίας. Οι λαοί που υπήρξαν δυνατοί σε μια φάση της ιστορίας τους εφάρμοζαν με τον ίδιο -"κυνικό", θα λέγαμε- τρόπο την πολιτική τους στους λαούς που είχαν υποτάξει ή που τελούσαν υπό την επιρροή τους.
Διαβάζοντας πρόσφατα το βιβλίο του Νόαμ Τσόμσκυ Η Νέα Τἀξη Πραγμάτων, έπεσα πάνω σε ένα περιστατικό της Βρετανικής αποικιοκρατίας, δηλαδή της Βρετανικής τάξης πραγμάτων, που από δυο μεριές είναι πολύ διδακτικό:
1. επικυρώνει τη διαχρονική "αξία" της επιβολής του ισχυρού (από στρατιωτική άποψη, και μιλώ κυρίως για τις ΗΠΑ, αλλά και για τη Βρετανία) στις διεθνείς σχέσεις (όταν πρόκειται για αδύναμους λαούς, ακόμα και όταν ο ισχυρός, ΗΠΑ-Βρετανία, βρίσκεται, σήμερα πια, σε οικονομική παρακμή) και
2. επιβεβαιώνει τη θέση ότι όταν οι Μεγάλοι δίνουν συγχαρητήρια στους Μικρούς, όχι μόνο δεν το εννοούν, αλλά γελούν κι από πάνω.
Γι' αυτή την τελευταία θέση έχω να θυμίσω προκαταρκτικά τη γνωστή ρήση του Ου. Τσώττσιλ για τους Έλληνες ... και τα λιοντάρια.
Αλλά συγκρατήστε αυτό το όνομα. Θα το βρείτε στο απόσπασμα που ακολουθεί, άνευ ετέρων σχολίων από εμένα:
[…] Από ιστορική άποψη, οι ΗΠΑ και η Βρετανία είναι οι δύο χώρες οι οποίες εγκαθίδρυσαν την ιμπεριαλιστική αποικιοκρατία στην περιοχή αυτή. Η Βρετανία και η Γαλλία υπήρξαν οι μείζονες αποικιοκρατικές δυνάμεις μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είναι οι ΗΠΑ και η Βρετανία, με τις HΠΑ να έχουν σαφώς το προβάδισμα. Υπάρχει, ωστόσο, μια προγενέστερη ιστορία. Δεν μας αρέσει να την θυμόμαστε, όμως οι άνθρωποι του Τρίτου Κόσμου την θυμούνται. Στον βαθμό που τους αναγνωρίζουμε κάποια αξία, αξίζει να σημειωθεί ότι λησμονούμε όσα εκείνοι θυμούνται. Η Βρετανία κατέλαβε το Ιράκ κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο,* όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία έπνεε τα λοίσθια. Την εποχή εκείνη, η Βρετανία είχε επεκταθεί υπερμέτρως. Η Αυτοκρατορία εξαπλωνόταν, η βρετανική ισχύς όμως συρρικνωνόταν. Είχε ήδη αποδυναμωθεί από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν διέθετε τα αναγκαία στρατεύματα ώστε να ελέγχει την Αυτοκρατορία. Συνεπώς, δεν έκανε παρά ό,τι κάνει συνήθως κάθε παρακμάζουσα Αυτοκρατορία: κατέστη περισσότερο βίαιη - για να διατηρήσει την εξουσία της, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει περισσότερη βία σε αντιστάθμισμα της έλλειψης στρατευμάτων. Τότε έγινε η σφαγή του Αρμιτσάρ στην Ινδία, όπου τα βρετανικά στρατεύματα δολοφόνησαν 400 ανυπεράσπιστους διαδηλωτές. Τα αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι τώρα προσιτά στον καθέναν. Αυτό συνέβη εδώ και πολύ καιρό και έτσι έχουν δημοσιοποιηθεί. Είναι δε αποκαλυπτικά. Όσον αφορά στο Ιράκ, απεφασίσθη ότι εφ' όσον δεν διέθεταν αρκετά στρατεύματα για να το ελέγξουν, θα κατέφευγαν σε βομβαρδισμούς προς εκφοβισμό. Οι Βρετανοί προέβησαν κυρίως σε βομβαρδισμούς πλοίων, σε αντιστάθμισμα του γεγονότος ότι δεν διέθεταν αρκετά στρατεύματα για να πραγματοποιήσουν απόβαση. Εάν μελετήσετε τα αρχεία, θα δείτε ότι τα πράγματα είναι σαφέστατα. Αναφέρουν ότι έπρεπε να βομβαρδισθούν χωριά και να σκοτωθούν γυναικόπαιδα, διότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να τους κρατήσουν υποταγμένους. Ο βομβαρδισμός προς εκφοβισμό χρησιμοποιήθηκε ακόμη και για τον εξαναγκασμό φυλών να πληρώσουν τους φόρους. Απλώς, οι Βρετανοί δεν διέθεταν αρκετά στρατεύματα για να εισβάλουν στην περιοχή. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν σταμάτησαν εκεί. Το 1920, η RAF και η Διοίκηση Υποθέσεων Μέσης Ανατολής ζήτησαν άδεια από το υπουργείο Πολέμου στο Λονδίνο, για την χρήση χημικών όπλων «κατά απείθαρχων Αράβων πειραματικώς». Αυτό αφορούσε το Ιράκ αμέσως μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. «Χημικά όπλα» σημαίνει δηλητηριώδη αέρια. Εκείνη την εποχή, τα χημικά όπλα θεωρούντο ως η έσχατη λύση, σχεδόν όπως θεωρούνται τα πυρηνικά όπλα μετά την Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Η RAF ζήτησε άδεια από το υπουργείο Πολέμου, όπου ο υπεύθυνος αξιωματούχος είπε ότι δεν συμμεριζόταν «τον αποτροπιασμό εκείνων οι οποίοι ήταν αντίθετοι προς τα δηλητηριώδη αέρια», συμπληρώνοντας ότι: «Υποστηρίζω ανεπιφύλακτα την χρήση δηλητηριωδών αερίων κατά απολίτιστων φυλών». Συνέχισε λέγοντας ότι η χρήση αερίων θα «προκαλούσε αληθινή κόλαση. Δεν είναι παρά η εφαρμογή της σύγχρονης επιστήμης στον πόλεμο και δεν μπορούμε να απορρίψουμε κανένα όπλο το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να καταστείλουμε τις ταραχές στα σύνορα». Ο κύριος αυτός υπήρξε ένας από τους ήρωες της Δύσης, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ. Μπορεί να μην μας αρέσει να το θυμόμαστε, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι άλλοι άνθρωποι δεν το θυμούνται, αυτό καθώς και πολλά άλλα πράγματα όπως αυτό.
Νόαμ Τσόμσκι, Η Νέα Παγκόσμια Τάξη, μετάφρ. Νίκος Β. Αλεξίου, Εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα 1999, σελ. 38-41
Δικτυογραφία
για τη μετάφραση και μια συζήτηση για το "δίκαιο του ισχυρού" βλ. εδώ
Βιβλιογραφία
Νόαμ Τσόμσκι, Η Νέα Παγκόσμια Τάξη, μετάφρ. Νίκος Β. Αλεξίου, Εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα 1999
